التهاب عضله قلب که به آن میوکاردیت نیز گفته میشود، یک وضعیت پزشکی است که در آن عضله قلب (میوکارد) ملتهب میشود. این التهاب میتواند به دلایل مختلفی از جمله عفونتهای ویروسی، باکتریایی یا حتی عوامل خودایمنی رخ دهد. التهاب عضله قلب باعث اختلال در عملکرد طبیعی قلب شده و میتواند منجر به عوارض جدی مانند نارسایی قلبی، آریتمی یا حتی مرگ ناگهانی شود. در ادامه به علائم، علل، پیشگیری و درمان این وضعیت میپردازیم.
علائم التهاب عضله قلب
این بیماری میتواند با طیفی از علائم همراه باشد که از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از افراد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند و این وضعیت به طور تصادفی در طی آزمایشات پزشکی کشف شود. در عین حال، برخی دیگر ممکن است علائمی شدید را تجربه کنند که نیاز به درمان فوری دارد. علائم رایج التهاب عضله قلب عبارتند از:
- درد قفسه سینه: یکی از شایعترین علائم میوکاردیت، درد یا فشار در قفسه سینه است که ممکن است با فعالیت بدنی بدتر شود.
- تنگی نفس: به دلیل کاهش عملکرد قلب در پمپاژ خون، ممکن است تنگی نفس در حالت استراحت یا هنگام فعالیتهای بدنی بروز کند.
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی های خطرناک): این بیماری میتواند باعث ایجاد ریتمهای نامنظم قلبی شود.
- خستگی مفرط: بیماران ممکن است احساس خستگی شدید و بیحالی داشته باشند که ناشی از کاهش جریان خون مؤثر به اندامهای بدن است.
- تورم در اندامها: التهاب میتواند باعث تجمع مایعات در بدن شود که به شکل ورم در پاها، مچها یا دستها ظاهر میشود.
- علائم شبیه به آنفولانزا: برخی از بیماران ممکن است علائمی مانند تب، دردهای عضلانی و سرفه مشابه علائم آنفولانزا داشته باشند.

علتهای التهاب عضله قلب
التهاب عضله قلب میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از مهمترین عوامل ایجاد این وضعیت شامل عفونتها، اختلالات خودایمنی و برخی داروها هستند. در ادامه به این علل میپردازیم:
- عفونتهای ویروسی: شایعترین علت میوکاردیت، عفونتهای ویروسی است. ویروسهایی مانند کوکساکی ویروس، آدنوویروس، ویروس کرونا و ویروسهای آنفولانزا میتوانند منجر به التهاب عضله قلب شوند. این ویروسها با حمله به عضله قلب، باعث آسیب و التهاب آن میشوند.
- عفونتهای باکتریایی و قارچی: در موارد نادرتر، عفونتهای باکتریایی مانند استرپتوکوک و استافیلوکوک یا عفونتهای قارچی نیز میتوانند باعث میوکاردیت شوند.
- اختلالات خودایمنی: در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به عضله قلب حمله کرده و باعث التهاب میشود. این وضعیت ممکن است در بیماریهایی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید دیده شود.
- سموم و داروها: برخی داروها و مواد سمی میتوانند منجر به به این مشکل شوند. برای مثال، برخی داروهای شیمیدرمانی، الکل و کوکائین ممکن است به عضله قلب آسیب برسانند.
پیشگیری
پیشگیری از التهاب عضله قلب شامل مجموعهای از اقداماتی است که هدف آن جلوگیری از عفونتها و کنترل عوامل خطرزا میباشد. برخی از روشهای پیشگیری عبارتند از:
- واکسیناسیون: دریافت واکسنهایی مانند واکسن آنفولانزا و واکسنهای ویروسی میتواند خطر ابتلا به عفونتهای ویروسی و در نتیجه التهاب عضله قلب را کاهش دهد.
- رعایت بهداشت: شستشوی دستها، استفاده از ماسک در محیطهای شلوغ و اجتناب از تماس با افراد بیمار از جمله روشهای مهم در پیشگیری از عفونتهای ویروسی است.
- کنترل بیماریهای خودایمنی: در صورت داشتن بیماریهای خودایمنی، مراجعه منظم به پزشک و مصرف داروهای تجویز شده به کنترل وضعیت و جلوگیری از حملات ایمنی به قلب کمک میکند.
- اجتناب از مصرف مواد سمی: ترک مصرف الکل و مواد مخدر مانند کوکائین که به قلب آسیب میرسانند، نقش مهمی در پیشگیری از میوکاردیت دارد.

درمان التهاب عضله قلب
درمان التهاب عضله قلب بستگی به شدت علائم و علت اصلی بیماری دارد. درمانهای اولیه معمولاً شامل داروهای ضدالتهاب و داروهایی برای مدیریت علائم قلبی میباشد. در برخی موارد شدیدتر، نیاز به بستری شدن در بیمارستان و مراقبتهای ویژه است. درمانهای معمول عبارتند از:
- داروهای ضدالتهاب: این داروها برای کاهش التهاب و تسکین درد و تورم عضله قلب استفاده میشوند. داروهای مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن ممکن است تجویز شوند.
- داروهای ضدویروسی: اگر علت التهاب یک عفونت ویروسی باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدویروسی تجویز کند. البته بسیاری از ویروسها درمان خاصی ندارند و سیستم ایمنی بدن به مرور زمان با آنها مقابله میکند.
- داروهای تنظیم کننده قلب: برای کنترل ضربان قلب نامنظم، داروهایی مانند بتابلوکرها و مهارکنندههای ACE استفاده میشوند.
- استراحت و کاهش فعالیتهای بدنی: بیماران مبتلا به التهاب عضله قلب باید از فعالیتهای بدنی شدید خودداری کنند تا قلب بتواند به خوبی بهبود یابد.
در موارد شدید، ممکن است نیاز به پیوند قلب یا پمپهای مکانیکی قلب باشد.
عفونتهای قلبی
عفونتهای قلبی مانند اندوکاردیت نیز میتوانند باعث التهاب عضله قلب شوند. اندوکاردیت به التهاب لایه داخلی قلب (اندوکارد) اشاره دارد و ممکن است باکتریها یا قارچها به داخل جریان خون وارد شده و قلب را آلوده کنند. این نوع عفونتها به ویژه در افرادی که دارای مشکلات قلبی زمینهای هستند، خطرناکتر هستند و میتوانند منجر به آسیب دائمی به دریچههای قلب شوند.
اندوکاردیت معمولاً با تب، خستگی شدید، درد مفاصل و مشکلات تنفسی همراه است و نیاز به درمان سریع با آنتیبیوتیک دارد. در صورت عدم درمان به موقع، این عفونت میتواند به میوکاردیت و دیگر مشکلات قلبی منجر شود.

موارد تاریخی مرتبط با التهابات قلبی
موارد متعددی از التهابات قلبی در جهان گزارش شدهاند که تأثیرات جدی بر سلامت عمومی داشتهاند. یکی از نمونههای برجسته، افزایش موارد میوکاردیت پس از برخی عفونتهای ویروسی مانند همهگیری کووید-19 بود. تحقیقات نشان داد که برخی از افرادی که به ویروس کرونا مبتلا شده بودند، به دلیل التهاب عضله قلب دچار مشکلات قلبی شدند.
همچنین، مواردی از میوکاردیت پس از واکسیناسیون گزارش شد، اگرچه این موارد بسیار نادر بودند و اغلب خفیف بوده و بدون نیاز به درمان خاص برطرف شدند. این موارد نشاندهنده پیچیدگی سیستم ایمنی بدن در واکنش به ویروسها و واکسنها است.
مواردی که حول محور التهابات قلبی است
علاوه بر عفونتها و بیماریهای خودایمنی، عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در بروز التهابات قلبی نقش داشته باشند. برخی افراد به دلیل وجود ژنهای خاص بیشتر در معرض ابتلا به التهاب عضله قلب قرار دارند. همچنین، استرس شدید و مزمن نیز میتواند به طور غیرمستقیم به مشکلات قلبی از جمله این بیماری منجر شود. استرس میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و فرد را مستعد عفونتها و التهابات قلبی کند.
میوکاردیت یک وضعیت جدی است که میتواند به عوارض خطرناک قلبی منجر شود. این بیماری به دلایل مختلفی از جمله عفونتهای ویروسی، باکتریایی، بیماریهای خودایمنی و حتی مصرف برخی داروها رخ میدهد. با این حال، با انجام اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون، رعایت بهداشت و مدیریت عوامل خطرزا میتوان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. درمانهای مدرن شامل داروهای ضدالتهاب و تنظیم کننده قلب به بیماران کمک میکند تا بهبود یابند و از عوارض جدیتر جلوگیری کنند.